Η θεματική προσέγγιση του Φεστιβάλ melitzazz 2023, που έγινε με την καθοδήγηση του καλλιτεχνικού Δ/ντη του φεστιβάλ κου Σωτήρη Μπόλη, ήταν η αναβίωση των σχέσεων των δυο περιοχών τόσο ως προς την ουσιαστική συνεργασία του Δήμου Νότιας Κυνουρίας με τον Δήμο Martano όσο και ως προς την ανταλλαγή πολιτιστικών και τουριστικών εκδηλώσεων στο πλαίσιο των δύο μεγάλων Φεστιβάλ των περιοχών, του melitzazz απο την πλευρά του Λεωνιδίου και του Φεστιβάλ «Sagra de la Volia Cazzata», ένα από τα μεγαλύτερα Φεστιβάλ της Ιταλίας στην περιοχής της Απουλίας.

Την περίοδο 19-22 Οκτωβρίου 2023 ο Δήμος Νότιας Κυνουρίας συμμετείχε στο φεστιβάλ «SAGRA DE LA VOLIA CAZZATA»,στο Martano με 35 μέλη αποστολή στα πλαίσια των εκδηλώσεων αδελφοποίησης των δυο πόλεων και των δυο φεστιβάλ.

Επικεφαλής της αποστολής ήταν ο νυν Δήμαρχος της Νότιας Κυνουρίας, κος Χαράλαμπος Λυσίκατος ενώ στην αποστολή συμμετείχαν μετά από πρόσκληση του κου Λυσίκατου, ο νεοεκλεγείς Δήμαρχος Νότιας Κυνουρίας κος Μανώλης Δολιανίτης και η νέα Δημοτική σύμβουλος Σιμόνα Μαρία Τσούκα. Στην αποστολή επίσης, μεταξύ άλλων συμμετείχαν ο Ανδρέας Κόκκορης (πρώην γραμματέας του δήμου που ήταν από τους πρωτεργάτες της αδελφοποίησης), τα μέλη του Δ.Σ του αρχείου Τσακωνιάς κα Σοφία Καμβύση και ο κος Νίκος Βλάμης, το μέλος του Δ.Σ του Μορφωτικού Συλλόγου Λεωνιδίου κα Θωμαΐς Γούσγουλα, το μέλος του Δ.Σ του Αθλητικού Συλλόγου Λεωνιδίου και Εμπορικού Συλλόγου κος Παναγιώτης Ρεντούλης και η εκπαιδευτικός, συγγραφέας τσακωνικών βιβλίων και γαστρονομίας κα Ελένη Νικολάου Μάνου.

Σημαντική ήταν και η παρουσία του χορευτικού συγκροτήματος Λεωνιδίου, το οποίο με την καθοδήγηση της κας Χριστίνας Μάνου (καθηγήτρια Φυσικής Αγωγής) εκπροσώπησε επάξια την περιοχή μας χορεύοντας με κέφι και περηφάνια παραδοσιακούς και λαϊκούς ελληνικούς χορούς δίνοντας μια κυανόλευκη πινελιά Ελλάδας στο κάδρο των ελληνόφωνων χωριών της Ιταλίας. Το χορευτικό συγκρότημα αποτελούνταν από: Μάνου Ελένη του Νικολάου, Λεφάκη Μαρία, Δολιανίτη Παντελή, Γκανή Μανώλη, Σοφία Σταματέλου, Μαρία Σιώρρα, Λάτση Μεταξία, Κορολόγου Θωμαΐς, Σφακιανού Γιούλη, Μάγκα Ελενη, Σιώρρα Αγγελική, Σαρρή Άννα, Μάνου Ελένη του Ηλία. και Τάνια Κόκκορη . Στην αποστολή συμμετείχαν επίσης ο Δημήτρης Παπαδόπουλος- , η Αθηνά Σμύρου , η Όλγα Νικολαΐδου και η Δέσποινα Κόκκορη και ο Παύλος Πιτσελάς γιός του Παναγιώτη Πιτσελά.

Συντονιστής και διοργανωτής της αποστολής ήταν ο πρόεδρος της Διαχειριστής Επιτροπής της ΑΜΚΕ «ΜΙΚΡΕΣ ΜΕΣΟΓΕΙΑΚΕΣ ΙΣΤΟΡΊΕΣ» και Δ/ντης Παραγωγής του Φεστιβάλ melitzazz, Δημήτρης Κολινιώτης, ενώ πολύτιμη ήταν η βοήθεια του συνεργάτη και πολιτισμικού διαμεσολαβητή για την διεξαγωγή των εκδηλώσεων από την Ιταλία Gian Andrea Garancini.

Στην αποστολή συμμετείχε και ο πρώην πρόεδρος του Αρχείου Τσακωνιάς, κος Παναγιώτης Πιτσελάς, ο οποίος ήταν ο άνθρωπος στον οποίο οφείλεται η αδελφοποίηση των 2 πόλεων. Το 1982 εκλέχτηκε πρόεδρος του Αρχείου Τσακωνιάς, θέση που υπηρέτησε με πλούσια δράση μέχρι το 2000. Κατά τη διάρκεια του 1ου Διεθνούς Τσακώνικου συνεδρίου το 1984 άκουσε από τον Καθηγητή Αναστάση Καραναστάση περί συγγένειας της Τσακώνικης Γλώσσας με τα Γρινκο, τη γλώσσα που μιλούσαν τα ελληνόφωνα χωριά της Ιταλίας. Τον Ιούλιο του 1985 διοργανώνει και καλεί σχολεία από το Μαρτάνο να επισκεφτούν το Λεωνίδιο.

Την άνοιξη του 1986 επισκέπτεται για πρώτη φορά την Απουλία και συγκινείται από την υποδοχή, την αγωνία και τη δίψα των κατοίκων να διατηρήσουν την ελληνόφωνη γλώσσα τους. Αρχίζει έναν μεγάλο αγώνα να ιδρύσει ελληνόφωνα σχολεία στην περιοχή. Μαζί με τους Ιταλούς συνεργάτες του ιερωμένο ΡΕΝΑΤΟ ΔΉΛΟΣ και τον ΝΤΟΝΑΤΟ ΣΑΡΑΚΙΝΟ στέλνει επιστολές σε υπουργεία, φορείς, επιχειρηματίες κ.α. που ζητάει την υποστήριξη στο εγχείρημα τους. Από 1986 χωρίς οικονομικούς πόρους και μέσα καταφέρνει να κάνει μαθήματα ελληνικών σε 57 μαθητές 2 φορές την εβδομάδα με μερικές ενδιάμεσες διακοπές. Η προσπάθεια αυτή σταμάτα το 1988 οριστικά. Με την βοήθεια της Εθνικής Τράπεζας της Ελλάδος ιδρύει 4 βιβλιοθήκες στην περιοχή με ελληνόφωνα βιβλία.

Το 1990 πείθει τους Δήμους Μαρτάνο, Ρενάτο Γκάλο και Λεωνιδίου, Δημήτριο Τσιγκούνη να αδελφοποιηθούν προκειμένου και επίσημα να αναβιώσουν οι γλωσσικοί και πολιτιστικοί δεσμοί που ενώνουν τις δυο περιοχές. Από το 1990 μέχρι το 2000 που είναι πρόεδρος του Αρχείου Τσακωνιάς διοργανώνει ορισμένες κοινές εκδηλώσεις των δυο Δήμων στα πλαίσια της αδελφοποίησης. To 1990 κάνει δωρεά 2 γλυπτά του φίλου του καλλιτέχνη Γ. Καλακαλά. Το ένα το μαρμάρινο έχει τοποθετηθεί στο Μαρτάνο ενώ το χάλκινο τοποθετήθηκε στην πλατεία της Φάμπρικάς Πολιτισμού, με απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου, η οποία μετονομάστηκε σε PIAZZA MARTANO. Τα αποκαλυπτήρια του αγάλματος έγιναν το Σάββατο 8 Ιουλίου 2023, στον προαύλιο χώρο της Φάμπρικάς Πολιτισμού στο Λεωνίδιο παρουσία της αντιπροσωπείας από την πόλη του Μαρτάνο. Σήμερα, μετά από 90 χρόνια ζωής δηλώνει ένας πιστός και ταπεινός εργάτης του πολιτισμού και των γραμμάτων.

Το Σάββατο 21-10-2023 σε ειδική συνεδρίαση του Δημοτικού συμβουλίου του Δήμου Μαρτάνο, ο κος Παναγιώτης Πιτσελάς ανακηρύχθηκε επίτιμος δημότης ως αναγνώριση για τους αγώνες του να δημιουργήσει ελληνόφωνα σχολεία στην περιοχή της Απουλίας.

Μετά το πέρας του Δημοτικού συμβουλίου ακολούθησε συνέντευξη του Παναγιώτη Πιτσελά και των Δημάρχων των δυο περιοχών στο ραδιοφωνικό Σταθμό radio Salentina special Grecia Salentina.

Το Σάββατο το απόγευμα στην συνεδριακή αίθουσα της πόλης του Μαρτάνο, στην ΠΛΑΤΕΙΑ ΘΥΜΑΤΩΝ ΠΟΛΕΜΟΥ – PIAZZA CADUTI, η ελληνική αποστολή συμμετείχε στις εκδηλώσεις του φεστιβάλ και της αδελφοποίησης με τις εξής δραστηριότητες:

1. Παρουσίαση του τσακώνικου χορού (ιστορικά στοιχεία, χαρακτηριστικά, βηματισμός, συμβολισμός) από τη δασκάλα χορού και γυμνάστρια, κα Χριστίνα Μάνου. Στη συνέχεια παραδόθηκαν και μαθήματα του τσακώνικου χορού σε παιδιά ηλικίας 12-14 ετών που ήρθαν από τα σχολεία του Μαρτάνο να παρακολουθήσουν την πολιτιστική εκδήλωση.

2. Παρουσίαση της Τσακώνικης διαλέκτου από τη συγγραφέα, κα Ελένη Μάνου. Στην παρουσίαση αναφέρθηκαν ιστορικά στοιχεία για την καταγωγή της γλώσσας καθώς και τις διαφορές της από τις άλλες ελληνικές διαλέκτους καθώς και τις ομοιότητες και τα κοινά στοιχεία που συνδέουν την τσακώνικη διάλεκτο με τα Γκρίκο.

3. Παρουσίαση της Γλώσσας ΓΡΙΝΚΟ από τον καθηγητή, κο DONATO SARACINO. Στην παρουσίαση του ο καθηγητής έκανε αναφορά σε ιστορικά και αρχαιολογικά ευρήματα της περιοχής που συνδέουν την Τσακωνιά με την Απουλία.

4. Επίδειξη υφαντικής τέχνης σε μικρό όρθιο αργαλειό. Η κα Σοφία Καμβύση από το Αρχείο Τσακωνιάς έκανε μια μικρή επίδειξη ύφανσης με μαλλί σε όρθιο εργαλείο.

5. Συναυλία του συγκροτήματος ΑΡΓΑΛΕΙΟΣ αποτελούμενο από τους εξαιρετικούς μουσικούς: Μιχάλη Καραχάλιο (φωνή, φλογέρα, λαούτο, μπουζούκι), Βαγγέλη Τσαγανό (βιολί), Βαγγέλη Βοττέα (κρουστά), Βαγγέλη Καραϊσκάκη (φωνή κιθάρα, λαούτο) και τον Γιώργο Αγγελόπουλο (κλαρίνο, φωνή) που με τη συνοδεία του χορευτικού συγκροτήματος Λεωνιδίου ξεσήκωσαν τους κατοίκους του Μαρτάνο, οι οποίοι τους αποθέωσαν.

Τις εκδηλώσεις παρακολούθησαν ο Προέδρος της Ένωσης Ελληνόφωνων Δήμων της Grecia Salentina, Roberto Casalucci και αντιπροσωπεία του Δήμου Βόλβης.

Το πρόγραμμα της αποστολής του Δήμου Νότιας Κυνουρίας ολοκληρώθηκε την Κυριακή το πρωί με τη θεσμική συνάντηση των δημάρχων με τους τοπικούς φορείς και συλλόγους για τη συνέχιση της συνεργασίας των δυο Δήμων. Τα πρακτικά της συνάντησης που τηρήθηκαν θα υπογραφούν και θα συμφωνηθούν από τους Δημάρχους των δυο πόλεων.

Η ελληνική αποστολή είχε την ευκαιρία να διαπιστώσει από κοντά με πόσο ζήλο οι κάτοικοι της Απουλίας προσπαθούν να διατηρήσουν την ελληνική γλώσσα και τις παραδόσεις των προγόνων τους. Ήταν συγκινητική η υποδοχή αλλά και οι εκδηλώσεις αγάπης και ενθουσιασμού από το σύνολο των κατοίκων του Μαρτάνο προς τα μέλη της ελληνικής αποστολής. Οι αναμνήσεις από αυτό το ταξίδι είναι γεμάτες από έντονα συναισθήματα που θα μείνουν ανεξίτηλα μέσα στο χρόνο σε αυτούς που τα έζησαν. Μας σταματούσαν στο δρόμο και με δάκρυα στα μάτια προσπαθούσαν να μας μιλήσουν γρίκο ή ελληνικά. Είδαμε μικρά παιδιά να μας υποδέχονται με μουσικοχορευτικό δρώμενο στα ελληνικά με χαρά και ζήλο. Τα Ελληνόφωνα χωριά της Κάτω Ιταλίας είναι ένας φάρος του Ελληνισμού, από τα πανάρχαια χρόνια, το φως του οποίου όμως πια τρεμοσβήνει. Ωστόσο τα τελευταία χρόνια αρχίζει να παρατηρείται μια έντονη τάση επιστροφής στην κλασική παράδοση -στην ελληνική και όχι στη ρωμαϊκή- και συνακόλουθα τα Γκρίκο καθίστανται πολύτιμο πολιτιστικό στοιχείο σύνδεσης με τις πραγματικές ρίζες των κατοίκων της Νότιας Ιταλίας. Αξίζει κάποιος να τα επισκεφτεί για να νιώσει από κοντά τη δίψα των κατοίκων της Κάτω Ιταλίας για την επιστροφή σε αυτό που αποτελεί την πραγματική ιστορία, το παρελθόν και τις ρίζες των κατοίκων της Μεγάλης Ελλάδας.

Ευχαριστούμε από βάθος καρδίας τον Δήμαρχο του Μαρτάνο, κο Φάμπιο Ταραντίνο, το δημοτικό συμβούλιο και τους κάτοικους της περιοχής για τη φιλοξενία.

Η συμμετοχή της αποστολής από το Λεωνίδιο στο φεστιβάλ «SAGRA DE LA VOLIA CAZZATA» και στις εκδηλώσεις της αδελφοποίησης, πραγματοποιήθηκε με τη συνεργασία του Δήμου Νότιας Κυνουρίας, της Αναπτυξιακής Πάρνωνα Α.Ε. Α.Ο.Τ.Α, της Περιφέρειας Πελοποννήσου, της ΑΜΚΕ ¨ΜΙΚΡΕΣ ΜΕΣΟΓΕΙΑΚΕΣ ΙΣΤΟΡΙΕΣ¨(αριθμός μητρώου Υ.ΠΟ. 5202), του ΑΡΧΕΙΟΥ ΤΣΑΚΩΝΙΑΣ, του χορευτικού συγκροτήματος Λεωνιδίου, και τελεί υπό την Αιγίδα του Υπουργείου Πολιτισμού.